Далан: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

'''АлександрВасилий НиколаевичСеменович Яковлев – Далан'''

Суруйааччы «[[Дьылҕам миэнэ]]» роман-эссетыгар хайдах репрессия5арепрессияҕа тубэьэнтүбэһэн эрэйи кербутункөрбүтүн, хаайыы оло5унолоҕун-дьаьа5ындьаһаҕын киьиникиһини долгутар гына суруйар.

Далан романын «Учууталлар» диэн чааьыгарчааһыгар хаайыыга сытан керсубуткөрсүбүт учууталларучууталларын туьунанатуһунан сурдээхсүрдээх истинникистиҥник суруйбут. Бу манна икки учуутал туьунантуһунан кэпсэнэр: Прокопий Данилович Яковлев –

кырдьа5аскырдьаҕас уонна Михаил Платонов – эдэр.

Прокопий Данилович Яковлев туьунантуһунан Далан маннаймаҥнай дьон санатыттансаҥатыттан арыгыьытарыгыһыт, охсуьуукохсуһуук киьикиһи диэн билэр эбит. Онтон хаайыы быыьыгар керсенкөрсөн, чугасыьанчугасыһан, итэ5эйэнитэҕэйэн, эрэнэн кэпсэтэр, а5атынаҕатын кэриэтэ саныыр киьитэкиһитэ буолбута. «Прокопий Данилович мин ордук себулээбитимсөбүлээбитим, ытыктаабытым диэн кини дьиннээхдьиҥнээх былыргы буьарыылаахбуһарыылаах-хатарыылааах интеллигенин иьиниһин, суобас, чиэс, майгы-сигили ырааьаырааһа киниэхэ баарын иьиниһин» - диэн ахтан суруйар. Дьон кырдьа5аскырдьаҕас учууталы бандьыыты курдук кэпсиирэ, онтон Далан бэйэтэ ыйыппытыгар «Мин кырдьык иьиниһин охсуьабынохсуһабын» - диэн эппиэттиир. Прокопий Данилович репрессия5арепрессияҕа тубэспиттүбэспит буруйа диэн киьикиһи кулуе5эркүлүөҕэр диэри малааьыныгармалааһыныгар Ленин мэтириэтэ алдьаммыт эбит. Кини следователлэр доппуруостарыгар бэйэтин иннитин, кырдьыгын иьиниһин кыайыа5аркыайыаҕар диэри кыргыспыт.

Эдэр учуутал Михаил Николаевич Платонов эмиэ репрессия5арепрессияҕа тубэьэнтүбэһэн хаайыыга киирэн Даланы кытта керсубуткөрсүбүт. Далан суруйар: «СанаСаҥа дьоннор кэллэллэр эрэрэ эонуону-маны истээри, сонуургуурсонургуур угэспитинэнүгэспитинэн биьигибиһиги саба туспуппуттүспүппүт. А5ыйахАҕыйах саха быыьыгарбыыһыгар аргыый сыыйан санарбытсаҥарбыт бутэн,ибүтэҥи куоластаах, тула еттунөттүн хайдах эрэ суелургуурдуксүөлүргүүрдүк, кулуукүлүү гыммыттыы керутэлээбиткөрүтэлээбит хатынырхатыҥыр киьикиһи баара». Бу Миша Платонов эбит, Ханаластаа5ыХаҥаластааҕы ЕйОй оскуолатын нуучча тылын учуутала. Кини о5ооҕо эрдэ5иттэнэрдэҕиттэн ыарахан олох оскуолатын барбыт, ол туьунантуһунан «Жизнь Миши Платонова» уон туертээхтүөртээх уолчаан хайдах эрэйдэммитин туьунантуһунан республиканскай хаьыаккахаһыакка тахсыбыт эбит. . Онтон кэнники уерэхтэнэнүөрэхтэнэн, кэргэннэнэн , ыал буолан санасаҥа учугэйдикүчүгэйдик олорон истэ5инэистэҕинэ репрессия5арепрессияҕа тубэьээхтээбиттүбэһээхтээбит. Миша Платоновы ыар оло5оолоҕо хадаар еьесөһөс гына ииппит. Ол иьиниһин Березовскайдаах Филиппов араастаан онон-манан киирэкиирэн-тахсан сордообуттарын да иьиниһин адьас бэриммэтэх.

*«Мин хаайыыга керсубуткөрсүбүт ити икки кырдьа5астаахкырдьаҕастаах эдэр саха учууталларынан, кинилэр мунурамуҥура суох былаастаах МГБ органнарыгар бэрриммэтэхбэриммэтэх, сурдэрэсүрдэрэ тостубатах, ыарыьахыарыһах, дьарамай бэйэлэригэр холооно суох кытаанах, эрдээх быьыыларынанбыһыыларынан киэн туттуох санаам кэлэр».