Аартык - киэҥ, улахан айан суола; айан суолун төрдө; сүрүн суол.

Өс хоһоонугар, сомоҕо домоххо уларыт

  • Суол сурахтаах, аартык ааттаах.
  • Аартыгы арҕар.
  • Аартыгы ас.
  • Аартыкка баппатах акаары.

Болкулуорга, үһүйээҥҥэ ахтыллыыта уларыт

  • Аартык иччитз - былыргы итэҕэлинэн аартыгы дьаһайар, ааттастахха, бэлэх-туһах биэрдэххэ этэҥҥэ сырытыннарыан, араҥаччылыан сөптөөх.
  • Аҕыс хараҕалаах аартык.
  • Аан дойду аҕыс адаардаах аартыга.
  • Айыыһыт хотун алгыстаах аартыга, иэйэхсит хотун илбиргэстээх аартыга.
  • Айыы тыргылла аартык.
  • Айыы чамалҕан аартык.
  • Айгыр-силик аартык.
  • Айаан аартык.
  • Тэргэн аартык.
  • Алгыстаах аартык.
  • Алдьархайдаах аартык.
  • Амырыын аартык.
  • Аныардаах аартык.
  • Аргыардаах аартык.
  • Атааннаах аартык.
  • Дорҕоонноох аартык.
  • Дөргөм дэлэгэй аартык.
  • Муус Күҥкүйэ аартык.
  • Дьулусханнаах дьолуо маҥан аартык.
  • Кураанах куктуй хотун аартыга.
  • Кээхтийэ хаан хотун аартыга.
  • Ойуун аартыга.
  • Хаан аартык.
  • Хаан-дьаргыл аартык.
  • Харылҕан аартык.
  • Хоролҕон аартык.
  • Чэлгиэннээх аартык.

Уус-уран айымньыга уларыт

  •  

  Мин-
уон аартык силбэһэр суолугар
дорҕоонноох тойугу туойабын,
киэҥ куйаар таас дьапта суругар
мин ааппын суруйан ыытабын.

  — Арбита, Көмүс күрүлгэн, Дьокуускай, 1939
  •  

... ат барахсан тыбыыра түһэн баран, туох даа бокуойа суох аартык айаҕын диэки таҥнары тэбиммитэ.

  — П.А. Ойуунускай, Сэһэннэр, кэпсээннэр. Бичик: 2003, Сүрэх. С.152