Кыыс

Кыыс оҕо — быһа барыллаан 15-16 сааһыгар дылы дьахтар аймах. Ким эрэ кыыс оҕото (сааһыттан тутулуга суох) эдэр дьахтар, урут кэргэннэнэ сылдьыбатах кэргэнэ суох дьахтар, эр киһини кытта сылдьыһа илик дьахтар. Сорох түөлбэ тылыгар - кэргэн, ойох.

Кыыс оҕо туһунан өс хоһоонноро

Кыыс оҕо сирэйигэр дьоллоох.
Кыыс оҕо тэллэҕэр уон уоттаах.
Кыыс оҕо санаата аһынааҕар кылгас, көхсө сиэҕинээҕэр кыараҕас.
Уол оҕотооҕор кыыс оҕо уота сылаас.
кыыс оҕо- омук анала.
Кыыс оҕо маныыта баҕанатыгар хаалар.
Сүктэр кыыс кэннин хайыһан көрбөт ыйаахтааҕар дылы.
Төрөөбүтүгэр олорор кыыс дьоло суох буолар
Дьоллох кыыс төрөөбүтүттэн ийэтиттэн,аҕатыттан ыраах эргэ барар.
Кыыс оҕо атыылаах-сулуулаах буолар.
Кыыс дьахтар кытыйатын-хамыйаҕын кытта кырбаһар,ойоҕо суох уол үтүлугун-бэргэһэтин кытта охсуһар.

Кыыс оҕо туһунан уус-уран айымньыга

	Дьиэни иччилии, Сүөһүнү күрүөлүү, Оҕону уйалыы, Сыаҕа сыыттанар сыччыыйдаах, Кыптый кыбыныылаах Кыыс оҕо кэллэ...
	— А.Е. Кулаковскай, Ырыа-хоһоон.- Якутскай, 1978, С. 61

Уон алталаах-сэттэлээх сааспар
Быһа көтөр
Быыппастыгас бэйэлэнэн,
Кытыгырас атах,
Кырыытынан тыкаарай,
Кыдьараҥ дьиэрэҥкэй
Кыыс оҕо
Кылаан бэрдэ буоларбар,
Сыһыыга-хонууга көрбүт дьон
Сыһыаран ааттаабыттара -
"Сырбаҥалыыр-татакалыыр
Сырбаҥ-татай
Сытыы кыыс" диэн...

— А.Е. Кулаковскай, Ырыа-хоһоон.- Якутскай, 1978, С. 63

Кыыска сыһыаннаах сомоҕо домохтор

Сырбаҥ-татай - 16—17 саастаах кыыс