Хомус

Хомус - икки тимир сыҥаах ыккардынан олордуллубут тылын охсон тыаһатан оонньонор саха норуотун музыкальнай тэрилэ.

СТБУТ, Т. XIII, С. 567

Хомус туһунан уус-уран айымньыларга

"Хомус тыаһа бастаан утаа наҕыллык-намыыннык сыыйыллымахтаата, онтон улам-улам улаатан, тэтимирэн, күөрэгэй чыычаах көй тойугар кубулуйан дьирибинии дьирилээтэ, түөрэм үктэл туйахтаахтар кистии-кистии сүүрэр дохсун тыастара буолан тарҕыы көттө, итиэннэ балай да уһуннук энэлийэ-сыналыйа куһуйбахтаата, устунан илбистэнэн иэйэн-куойан барда".

Иннокентий Иванов. "Чуумпу Бүлүү". 2018, С. 88.

"Оо, хомус барахсан! Омоҕой, Эллэй саҕаттан улуу уус сиэҕин ньыппарынан туран, кытыастар кыһатыгар хат-хат кытардан ыла-ыла таптайан, эргитэ сылдьан эллээн, оргууй аҕай аалан, сүрэҕин сылааһын иҥэрэн, илигириир имигэс тыллаан айан кэбиспит тупсаҕай оҥоһуулаах хомуһа икки атахтаах, иннинэн сирэйдээх, босхо бастаах бороҥ урааҥхай ууһугар сүрэҕэр-быарыгар, өлөөрү да сыттаҕына өндөтөрдүү үйэлэр тухары дириҥник иҥмитэ аата сүрүүн!..." диэн сөҕө саныы-саныы, Боккуойа олоппоһуттан туран кэллэ.

Иннокентий Иванов. "Чуумпу Бүлүү". 2018, С. 89.

Айыҥат хаан аймаҕа
Аан ийэ дайдыны
Айар күнүгэр,
Икки атахтааҕы
Ийэ сиргэ
Кэскиллиир күнүгэр,
Урааҥхай дьону
Орто дойдуга
Олохтуур күнүгэр, -
Хохуоралаах тыллаах
Хоҥкунас тыастаах,
Холобура суох хоһоонноох
Хомус барахсаны
Хомуһуннаан айбыта үһү...

— А.Е. Кулаковскай, Ырыа-хоһоон/Хомус.- Якутскай, 1978, С. 216

	Хомус – лирика, Хомус – поэзия, Норуот сүрэҕин өспөтөх мөҥүлгэнэ
	— Сэмэн Данилов, Семен Данилов. Үһүс том.- Дьокуускай, 2014, С. 95

Хомус туһунан публицистикаҕа

"Биһиги, сахалар, уратылаах омукпут. Онтубут бэйэбит испитигэр, өйбүтүгэр-санаабытыгар, дууһабытыгар иҥэн сылдьар. Айар дьоҕур аан дойдутааҕы ирдэбилигэр сөп түбэһэр ускуустуба араас көрүҥнэрин холбуу түмэн улуу олоҥхолору айыталаабыппыт ыраатта, хомуһунан сирэйдээн чыҥкыныыр ыстаалы, тоҥ тимири сахалыы саҥардабыт, истиҥ иэйии иэйэр-куойар дууһа чыпчаал кылыһаҕа оҥордубут, үйэлээх тапталбытын этэр, биллэрэр киһилии кэпсэтиннэрэр, саҥа, дороон таһааран ытатабыт, ыллатабыт. Маны орто дойдуга хайа да омук ситиһэ илик".

Дмитрий Зверев. Саха сирэ. - 1997. - Балаҕан ыйын 30 к.

	Варган киһиттэн туһунан сылдьар гитара да, скрипка да, рояль да буолбатах, манна тыас айах, тыл, тыын — ис кут — көмөтүнэн тахсар. Ол иһин варган сомоҕолуур.
	— Франц Кумпл, Аан дойду варганистарын тэрилтэтин бэрэсидьиэнэ, Австрия. Ылыллыбыт сирэ: Кюннэй Еремеева, Варган объединяет. "Якутия", 23.06.2022